Vedat Salih ARPACI

                   Uzun bir aradan sonra kendisini çok geç tanımış olmanın  vermiş olduğu pişmanlık ile  alanında dünyaca ünlü  bir bilim adamımızdan bahsedeceğim Vedat Salih ARPACI.Vedat hocayı keşfetmem MIT'nin 1990-2004 yılları arasında rektörlüğünü yapan geçen yıl vefat eden  Prof. Dr. Charles M. Vest ile ilgili bir makale okurken oldu. Vest'in önemli çalışmalar yapmasında katkıda bulunan,onu yetiştiren doktora hocası Vedat Salih Arpacı. Tıpkı Vest gibi dünyanın önde gelen üniversitelerinde profesörlük yapan alanlarında büyük projeler gerçekleştiren bir çok öğrencisi de var.Yazımın geri kalanında Vedat Salih Arpacı'nın hayatından,çok sevdiği ülkesine dönme çabalarından,başarılarından bahsedeceğim.

                 Beyin göçü deyimi son zamanlarda yurt dışında önemli başarılar sağlayan,bizi oralarda temsil eden bilim adamlarımızla çok sık kullanılsa da Vedat Arpacı için kesinlikle kötü anlamda(Yurtdışında rahat olup dönmüyorlar gibi...)  kullanılmaması gereken bir deyim.Vedat Salih Arpacı Göztepe'de göçmen mahallesinde doğar, Göztepe İlkokulu, Kadıköy Ortaokulu bitirir ve Haydarpaşa Lisesi'ni başlar.Babası ve dedesini lisedeyken kaybeder ve eve para getirebilmek için okulu bırakıp çalışmaya başlar ve daha sonra annesinin yoğun isteklerine dayanamayıp tekrar okula başlar ve liseyi bitirir. İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği bölümünü zar zor kazanır.1952 yılında bölümünden birincilikle mezun olur.Askere gidip gelir İTÜ de asistanlığa başlar, ingilizcesini ilerletir, çalışmak istediği konu ısı transferidir. O zamanlarda İTÜ de bu konuyla ilgilenen hoca olmadığı için derste yoktu bu yüzden ısı transferi konusunda çalışmaların yapıldığı Amerika'ya gitmek ister. Harvard,MIT ve Caltech üniversitelerine başvurur ve üç üniversiteden de kabul alır  Arpacı MIT'yi tercih edip doktora eğitimine başlar.Amacı doktorayı bir an önce bitirip ülkesine dönmektir nitekim de öyle oldu 2.5 senede doktorayı bitirip Türkiye'ye döndü İTÜ'de asistanlığa başladı ama o zamanlarda asistanlık diğer öğretim görevlilerinin sınav kağıtlarını okumaktı böyle ne kendisine ne de ülkesine yararı olmayacağını düşünüp Boğaziçi ve ODTÜ' ye öğretim görevlisi olmak için başvuru yapar ve kabul edilmez.O sırada MIT deki çalışma gurubu Michigan Üniversitesi'ne geçmiş ve kendisini de aralarında görmek isteyip sürekli mektuplar gönderiyorlardı.Vedat hoca kısa bir süre olmak şartıyla Michigan'a gider orada 2 yıl kalır ve 2 yılın sonunda  Türkiye'ye gelir ama o zaman ki kanunlarla 4-5 yıl asistanlık yapması gerektiğini öğrenen  Arpacı tekrar Michigan'a gider 3 yıl daha çalışır tekrar ülkesine dönmek için yola çıkarken Michigan Makine Fakültesi dekanlığı Arpacı'yı göndermemek için doçentlik ünvanı verir ki bu Amerika'da öyle kolay elde edilen bir ünvan değil insanlar doçentliklerini beklerken işlerinden de olabiliyorlar  ama Vedat hoca ülkeme borcumu ödemeliyim deyip yine İTÜ'ye gelir ama  kanunlara göre 5 yıl asistanlık yapmadan doçentlik sınavına alınmaz tekrar Michigan'a döner 3 yıl sonra 35 yaşında profesör olur ama yine de yılmaz tekrar ülkesine dönmek ister 1966 ve 1973 te birer sene ziyaretçi profesör olarak ODTÜ' ye gelir 1980 den sonra da üniversitelerde artan anarşizm sebebiyle bir daha gelemez.Ülkesine olan borcunu ödemek için ne kadar çabalasa da o zaman ki kanunlar buna elvermemiş.

                Vedat Arpacı alanında seçkin,önemli dergilerde sayısız makalesi yayınlanan,ısı transferi ve Termodinamik ile ilgili 20 ye yakın ders veren,önemli yayın evleri tarafından basılan ve hala ders kitabı olarak bir çok üniversitede kullanılan 3 kitabı olup, NASA,Ford ve daha birçok kurumla milyon dolarlık projeler gerçekleştirmiş ve Türk olduğunu hiçbir zaman unutmamış çok uzun seneler Amerika da yaşadığı halde çocukları ve eşiyle Amerikan vatandaşlığına geçmemiş bir çok zorluk önüne sürüldüğü halde bizzat davet edildiği önemli konferanslara,seminerlere,yeni üniversiteler için alt yapı danışma konseylerine Türk pasaportuyla gitmeye çalışmıştır.Michigan'daki profesörlük hayatı boyunca öğrencileri tarafından da çok sevilen bir hoca olan Arpacı ülkesine dönüp hizmet edemese de Amerika ve bulunduğu diğer ülkelerde bizi başarıyla en iyi şekilde temsil etmiştir.


Michigan Üniversitesi çok güzel bir çalışma başlatıp Michigan da bulunmuş olan bütün hocalara birer sayfa yapmışlar incelemek isterseniz Vedat Salih Arpacı'nın Michigan'daki hayatı:

http://um2017.org/faculty-history/faculty/vedat-salih-arpaci